Kaiolak, Aterkiak eta Burbuilak

Javier Echepare arkitektoak, gure eskolan ikasketak eginikoa, hitzaldi bat ematera etorri zitzaigun, "Jaulas, Paraguas y Burbujas" zuen izena hitzaldiak.

1.Kaiolak.
Erdi hutsi erdi zabalik dauden egiturak, Echeparek kanpoaldarekin erlazionatzen gaituen eraikinekin lotu zuen, bere egiturak, eta gehin bat itxitura sistemak, kanpoaldearekin harreman bisuala ahalbidetzen zituztenak. Echeparek Farnsworth etxea aipatu zuen, kaiolaren ideiarekin duen erlazioa adieraziz.

 























2.Aterkinak.
 Aterkinak euritik babesten gaituen elementuak dira, eta Echeparek, objektu ahauek aterpe bezala baesten gaituen eraikin ezberdinekin konparatu ziteun.
 

3.Burbuilak.
 Burbuilek, berriz, kaiolak ez bazala ingurutik aislatzen gaitu, baita gu ingurutik ere, tentsioan oinarritutako espazio bat sortuz.

LA BUENA VIDA - IÑAKI ABALOS

La Buena Vida Iñaki Abalos arkitekto donostiarrak idatziriko liburu bat da. Bertan hainbat etxe modernotan zehar murgiltzen gara, euren berezitasunak eta filosofiak ezagutzera. Iñakik etxebizitza hauek nolakoak diren kontatzen digu, habitante imaginario bat erabiliz, etxe bakoitza okupatzeko modu ezberdinetatik haren ohiturak eta bizimodua deskribatuz. Ez ditut denak irakurri baina bai batzuk.

Lehen kapituluan Iñakik Mies Van der Rohe arkitekto alemaniarrak diseinaturiko Casas Patio etxebizitzei buruz hitz egiten digu. Garaiko beste arkitekto batzuek ez bezala, Miesek etxebizitza bakar eta ezberdinak diseinatzen zituen, seriean eraikiko ziren etxeak diseinatu ordez. Gainera Miesek ez zuen etxe tradizionalaren irudian sinisten, eta beste distribuzio mota batzuk bilatzen ditu, irekiagoak eta multifuntzionalagoak. Distribuzio hauek abstrakzioan oinarritzen ziren, objetu eta kiebre ezberdinekin espazioak sortzen zituelarik. Iñakik 'Hiru Patiodun Etxea' deskribatzen du sakonago. Tabike altuek habitantearen pribazitasuna gordetzeko funtzioa dute. Patioek natura ekartzen dute gogora, eta meditazio lekuak bihurtzen dira.  Pertsona bakar batentzako muebleak jarri zituen Miesek. Mueble horiek gainera pentsatuta daude, hau da, haien kokalekua, funtzioa, forma..


Laugarren kapituluak Picassoren etxebizitza du aztergai. Etxe desordenatua, ume batek edukiko lukeen etxebitza bat bezala deskribaten du, zeinean gizarteak ez duen inolako aurreiritzirik ez inolako ideiarik implantatu. Etxebizitzaren barruko objetuek balore pertsonala dute, eta era desordenatu batean kolokatzen dira, baina aldi berean orden txiki batekin.

Bostgarren kapituluan Warholen habitatzeko formari buruz hitz egiten digu Iñakik. Haren ustez, Lofta fabrika bat da. Warholek leku habitagarri batean bihurtzen du, garaiko beharrei erantzungo ziena. Komunak bizitzeko modu bat bezala agertzen dira, non pertsonak espazio berdin bat konpartitzen duten. Emaitza espazioaren kontzeptu berri bat da, non pertsonek habitatzeko forma positiboak deseustatzen dituzten. Espazio desordenatu gisa aurkezten da bizimodu ezberdin eta berriak proposatuz. Ordutegiak zehaztugabeak dira, eta beraz bakoitzaren improbisazioa sustatzen da. Lofta berez sobra bat da, iraganean beste funtzio bat izan zuen espazio baten birziklapena. Bestalde, lofta eta naturaren arteko erlazioa nulua da. Ez daukate inolako erlaziorik, Warholek zihoen berak nahiago zuela hiria natura baino, natura lasaitzeko eta erlaxatzeko tokia zen bitartean hiria berriz lan egiteko tokia dela, eta berak nahiago zuela lan egitea. 

Hirugarren kapituluan bizitzeko forma tradizional eta iraultzailearen arteko ezberdintasunak ikusten ditugu, Iñaki 'Mi Tio' izeneko pelikulan oinarritzen delarik. Etxebizitza baten bi adibide ditugu: tradizionala (Arpel familiarena), eta 'collage' (osobarena). Arpeltarren etxebizitza ordenean oinarritzen da, gaur egun bizitzeko modurik 'normalena'. Egongela barne espazio nagusia da, eta terraza eta lorategia berriz kanpo espazio nagusiak. Espazio horietan familia biltzen da, lagunekin edota beste familiare gehiagorekin batera. Etxe zoriontsua, basoez inguratua, zonalde erresidentzial baten barruan. Honek espazio publikioak sortarazten ditu, zeintzuk hiria sortzen duten. Etxe honetan espazioak nahitazkoak dira eta habitanteak tradizioaren arabera bizi dira. Bestalde, osabaren etxea guztiz ezberdina da. Honek bizimodu autonomo bat eramaten du. Etxebizitza 'collage' bat bezala da. 'Arpel'-en semeak osabaren etxean habitatzeko modu hobea aurkitzen du. Honek esan nahi ahal du batzuetan hona dela tradizioa alde batera uztea eta beste ikuspegi berri batzuk lortzea.

Argi dago habitatzeko modu hauek ezberdinak direla. Baina zein ona eta zein txarra? Nire ustez ez dago hoberik eta txarrenik. Ezberdinak dira eta bakoitzak bere gauza interesgarriak ditu, beste gauza ez hain onak dituen bezalaxe.

Miesen etxebizitzaren ikuspegia oso aproposa iruditzen zait zenbait zentzutan: Izan ere,  bakoitzak, nere ustez, bere izaera, gustu eta ohitura ezberdinak baititugu. Gaur egun oso normalizatua dago etxebizitza enkajonatuaren ideia, osagai hauek dituena dela: sukaldea, komuna, saloia, komedore, logelak, lorategia, etab.. Garbi dago etxebizitza kaja ezberdin eta independiente ezberdinen konbinazio gisa dugula buruan, eta hori da, zehazki, Miesek hautsi nahi duena, kaxa horietako batzuk ezabatuz, kamuflatuz, konbinatuz, etab.. bakoitzak bere gustura noski. Indibidualismoa sustatzen du Miesek nolabait, eta nire ustez puntu baterarte ona izan daiteke, 


Iñakik hirugarren kapituluan egiten duen hausnarketak ere pentsatzera eraman nau. Askotan gertatzen da, nire ustez, pertsona bat etxebizitza batera iristean eta apaintzen hastean oso garbi duela zer gauza mota jarri behar dituen. Esana datorkigu habitatzeko modua zein izan behar der. Tradizioak oso menpe gaitu. Umeak izan daitezke agian tradiziotik askeen daudenak, ez baitute orokorrean aurreiritzirik jaso eta imaginazio oso boteretsua dutelako. Iñakik liburuan dioen bezala, zergatik ez du Arpeltarren semeak bere logela propioa nola habitatu behar duen erabakitzen? Zergatik hazten da logelaren kontzeptu jakin batekin?

Picassoren etxean gertatzen dena oso interesgarria iruditzen zait. Etxebizitza honetan beste bizimodu mota bat aurkezten da. Askorentzat etxe zikina izango litekena seguraski. Hala ere, nik horren motatako etxebizitzak ikusi ditut, ez hain exageratuak baina antzerakoak. Gehienak pertsona gazteena. Habitatzeko era ezberdin bat da. Horrelako etxeetan habitanteek (bat baino gehiago izatekotan), beren intimitate propioa dute, baina ez dago muga guztiz ezarririk. Multzo ezberdinak egon daitezke baina guztiek osatzen dute osotasun bat. Bakoitzaren esparruak habitat ezberdinak izan litezke haien kabuz baina era desordenatuan besteekin nahasten dira. Objetu pertsonal ugari aurki daitezke, bakoitzak oroitzapen eta bizipen batzuekin. 

Warholen Loft-aren ideia ere oso ikuspegi interesgarria iruditzen zait. Honek ere esperimentu bat ematen du. Zer gertatuko litzateke hemen, herrialde honetan, bat-batean horrelako komunetan bizi behar bagina? Zenbat izango ziren horren beldur? Ez da berdina toki guztietan baina nire ustez gaur egungo gizarte honetan gehiegi kostatzen ZAIGU ezezagunekin hitz-egitea, komunikatzea edo inolako kontakturik izatea; asko gustatzen zaigu egoeraren kontrola edukitzea; zein ordu den jakitea; orden jakin bat jarraitzea.. eta horregatik beldurra ematen digute gauza ezezagunek. Nire ustez interesgarria izango litzateke, eta onuragarria horrelako bizitza kolektibo eta komuna sustatzea, batzuk besteengandik ikasteko. Gainera, ez hori bakarrik, Warholek bererabilpena defendatzen du, iraganean funtzio jakin bat zuen espazio bati beste funtzio guztiz ezberdin bat ematea, alegia. Horrela eraikitzen ditu loftak.


Azkenik, esan beharra daukat liburu honen laburpena egitean aurreiritzi hitza hainbestetan erabili izanak harritu egin nauela. Aurten ikasi dut oso lotuak gaudela, nahiz eta ez konturatu, gizarte honek ezartzen digun tradiziora, aurreiritzietara eta ideia zaharretara (eta ez hain zaharretara). Arkitekturan ez ezik, beste gai askotan era ikusten da tradizioak duen influentzia haundia.
Nire ustez garbi dagoena da, bizitza honetan gauzek aurrera egin behar dutela eta ezin direla beti diren bezala izan. Horretarako gizartearen pentsakera irekitzea lortu behar da, gaur egun elkarbizitzeko era 'normala' iruditzen zaiguna tergibesatuz eta gutxinaka beste pentsamendu berri eta freskagarri batera iritsi arte. 

Joseba Oteiza

ESPECIES DE ESPACIOS / Georges Perec

 Ikasturte honetan irakurri behar genuen liburu hau. Bi azken egun hauetan irakurri  ondoren liburu interesgarria iruditu zait. Ez engantxatzen duen horietakoa baizik eta irakurtzerakoan gustora sentiarazten dutenetakoa.

Liburu ezberdina da. Narratzaileak edo Perec-k espazioari eta bizitza batean ezagutu daitezken espazioei buruz hausnartzen du. Bere bizitza osoan ezagututako espazio guztiak erabiltzen ditu haren arrazoien oinarri bezala. Puntu hotz batez idatzia dagoela ere esango nuke (batzuetan agertzen zaizkigun enumerazio amaigabeak, adibidez, makina batek idatziak daudela ematen du).

Perec-en munduarekiko ikuspegia nostalgikoa da. Ez du orokorrean jendearengan sinisten eta bizitzan egin beharko lirateken hainbat gauza deskribatzen ditu liburuan zehar. Batik bat espazio ezberdinetan egin beharrekoak. Batzuk proposamen interesgarriak iriditzen zaizkit, azken finean egia baita gizakiok orokorrean espazioarekiko dugun pasibotasuna, zentzu batean. Izan ere, liburuak dioen bezala, beti dakigu non gauden, eskolan, kalean, tabernan, baina erreferentzia 'faltsuak' erabiltzen ditugu gure kokalekua zehazteko. Zergatik oraindik gaur egun gizarteak ez ditu orokorrean latitudeak eta longitudeak kontrolatzen? Zergatik ez dakigu ordua eguzkiaren posizioarekin zehazten? 

Horietaz gain ere Perec-ek beste ohitura batzuk proposatzen dizkugu, adibidez, kalean goazen bitartean ikusten dugun guztia papertxo batean idaztea, espazioa ezagutzea, alegia, espazio horretan agertu daitezken objeturik baliogabeenak ere hartuz, espazioa xurgatzea..

Hala ere gehiegizko proposamenak ere badaude, obsesioa burura ekartzen dutenak.

Azkenik, hausnarketa interesgarriak iruditu zaizkidala esan behar dut. Liburuaren bukaeran esaten du perec-ek denborak oroipenak kenduko dizkiola, desagertarazi egingo dituela, eta beraz espazio jakin batek ez dizkiola gauza berdinak transmitituko, gauzak ez direla berdin izango, eta gure gaurko espazioak ez zaizkigula berdin agertuko 10 urte barru. Egia esan nahiz eta pena pixkat eman, aitortu behar dut liburuko hausarketarik hoberena dela uste dudala.

2. Ariketa - Irakasleentzat Habitata

Proiektuak II-ko 2. ariketarako gure hiru irakasleentzat, Koldo, Borja eta Juanjorentzako habitat bat sortzea proposatu zitzaigun. Horretarako gure arkitektura eskolatik gertu dauden hiru enplazamendu ezberdin proposatu zitzaizkigun:

1.Oñati Plaza:

2. Arkitektura eskolako sarrera zaharra:

3. Eskola ondoko eraikin baten bajoak

Hasieran Oñati Plazan pentsatu nuen izango zela tokirik egokiena nire proiektua garatzeko, baina 3. emplazamendua gertutik ikusi nuenean eta haren aukerak aztertu nituenean askoz interesgarriagoa iruditu zitzaizaidan leku hura. Ez da azaltzeko erraza, baina nolabait esateko leku hark erakusten zituen bai muga eta bai espazioen aurre antolaerara egokitzeko eta nolabait nire proposamena garatzea lortzea erronka bat izan litekela pentsatu nuen, eta hortara jarri nintzen.

Argi neukan sarrera ezkerrean egongo zela (argazkiaren zentzuan begiratua), bertara iristen delako eraikinaren alboko albo bat. Horretaz gain ere oso argi nuen hiru logelak berdinak egingo nituela, hiru irakasleak haien artean berdinak direlako eta ez nuelako inolako jerarkizaziorik sortu nahi. Logelak fatxadan jartzea erabaki nuen zonarik argitsuena delako eta lekuko bistak aprobetxatzen dituelako.

Oso proiektu korapilatsua gertatu da ariketa hau. Eraikinaren zati honek hainbat arazo zituen, bereziki argitasunaren aldetik. Izan ere aurreko aldea oso argitsua izan arren atzeko aldea guztiz isolatua geratzen zen luminikoki logelak fatxadan jartzean eta hare gehiago goiko solairua ixtean.

Horrela proiektua argitasunaren inguruko hausnarketan oinarritu nuen eta argitasuna ahalik eta puntu gehienetara iristeko erronka hartu nuen.

Gauzak horrela goiko solairua guztiz estali eta `zuloak`egiten hasi nintzen, horietatik argia sartzen zelarik, behe solairua argiztatuz. Atzeko alde ilunean eskailerak jarri nituen eta bajoen zati nahiko garrantzitsu bat guztiz ahaztuz. Gezurra dirudi nola garatu zen proiektua azken proposamenera iritsi arte.

Borjak segituan bota zizkidan ideia guztiak pikutara (arrazoi osoarekin) eta gauzak berriro planteatu nituen, espazio jarraiagoa eta irekiagoa sortuz, eta zona ilunari beste tratamendu bat emanez. Zenbait aldaketa egin nituen eta berriro klasera joan nintzen Borjari ea zer iruditzen zitzaion jakiteko.

Hobeto zegoela baina oraindik askoz hobeto egon litzatekela eta pentsatzeko esan zidan, eta hori egin nuen.

Proiektua beste modu batean planteatu nuen. Irakasleek hasieratik esan ziguten habitat ´sozial´-´publiko´bat nahi zutela, zeinera lagunak, ikasleak, edota edozein ezagun gonbidatu ahal zituen, baina aldi berean beren pribazitasuna edukitzea ere gustoko dutela. Horrela paraninfoaz gogoratu nintzen, hitzaldiak, klaseak, bilkurak, festak edota bestelako ekintza sozialak egiteko espazioa da, eta haren antzekoa proiektatzea erabaki nuen, etxebizitzaren zona iluna aprobetxatuz.

Horrela etxebizitza bi zatitan banatu nuen, bata zati soziala eta beste zati pribatua edo etxebizitza bera izango litzatekena. Bi zati horiek interkonektatuak daude baina ez daude, aldi berean. zatitu daitezke kortinen bidez edo lotu daitezke, kortinak kendu logikoki. Horretaz gain bi sarrera proposatu nituen, bata hasieran pentsatu nuen tokian eta bestea berriz enplazamenduaren beste muturrean. Era berean bi komun jarri nituen, bata zati pribaturako soilik eta beste bi zatientzarako.

Azkenean bigarren solairuan oso gauza gutxi jarri nituen, sarrera bat eta hiru lantokiak, beste guztia estali gabe utziz eta argia behe solairunaino iritsiz.

Azkenean hau izan zen entregatu nuen proposamena:

Esan behar det, eta badakit ez dagoela ondo nik esatea, baino asko gustatzen zaitela nola geratu zitzaidan behe solairuko oin-planoa, ez dakit zergatik, baino nire ustez aurten egin dudan planorik honenetarikoa dela uste dut.

Joseba Oteiza Arabaolaza

3. Ariketa - Trinitate Enparantzan Giza Harremanetarako Gunea

Gure Proiektuak II irakasgaiko hirugarren eta azken proiektua Trinitate Enparantzan Giza Harremanetarako gune bat sortzea zen, Madrilen ikusitako gune publiko innobadoreak aprobetxatuz. Esan beharra dago, aldez aurretik, aurten egin dugun proiekturik 'zailena', puntu baterarte, izan dela, zenbait arrazoirengatik.

Hasieran, egia esatearren, ez nekien zer egin. Ez neukan batere ideiarik. Otu zitzaidan lehen ideia isla antzeko plataforma kurbo ezberdinak egitea izan zen, plazan zehar nahi zen moduan mugitu ahal zitezkenak.

Hala ere ideia horrek ez zuen aurrera jarraitu. Alde batetik plataforma horiek desmontableak edo nolabait aldagarriak egin nahi nituen baina buruan nituen formek ez zuten batere horretan laguntzen eta horretaz gain benetan erabilgarria izango zen azalera zuen plataforma egitekotan Trinitate Enparantzaraino garraioa zaila izango litzatekelako, alde zaharreko kaleak oso estuak baitira.

Hori guztia alde batera utzi ondoren, elkarrizketa egin nien zenbait pertsonei: amari, arrebari eta zenbait lagunei. Hemen duzue bideoa ikusi nahi baduzue (ez da batere bideo landua, jasotako erantzunak agertzen dira soilik):

http://www.youtube.com/watch?v=Lk9ZI_CFtU0&feature=share&list=UU9-ZHskaC3azA-ChSLvvlfg

Bideoan ikusten den bezala amak dantza egiteko egurrezko azalera bat eskatzen zidan eta esan daiteke asko pentsatu izan dudala horretan proiektua egiterako orduan, beste eskakizun batzuetan baino askoz gehiago (adibidez lagun batek eskatzen zizkidan komunetan baino, bertan dagoeneko badaude eta).

Horrela modulazio bidezko proiektu bat egitea pentsatu nuen. Modulu bakoitza zelula independiente gisa tratatuko nuela argi neukan, hau da, bere gisa espazio funtzional bat izango zela, baina aldi berean ere beste modulo batzuekin elkartzeko aukera izango zuela ere argi nuen, espazio eta bereziki azalera handiago bat lortzeko (eta beraz bertan dantza egitea posible izateko).

Erabiliko nuen materiala ere oso argi neukan, egurra, hori baita dantza egiteko zorurik aproposena eta gainera material nahiko sosteniblea delako eta birziklagarria delako.

Arazoa hurrengoa zen: Nola lortu azalera erlatiboki handia eta aldi berean Alde Zaharreko kaletatik sartu ahal izatea garraio erraza ahalbidetzeko?

Hurrengo ideia otu zitzaidan: Demagun kaxa bat dugula, nxm metro karratutakoa eta s metro alturakoa. Paretak biratuz azalera berri bat lor genezake nxm azalera horren inguruan, jatorrizko azalera handiagotuz.
Ideia hori garatuz eta garatuz azkenean landu dudan proiektua horrela geratu da:
Proiektua

Erakutsi dudan bakoitzean beti galdera beti egin didate: eta hau, zertarako da? Erantzuna ez dakit. Edozein gauzatarako erabiltzeko posibilitatea izatea nahi nuen: dantza egiteko, merkatu bat montatzeko, elkarrizketak, lan tailerrak, margolanak egiteko, kontzerturen bat egiteko, taberna bat montatzeko.. Momentu, leku, kondizio eta okasio bakoitzera moldatzeko aukera duen proiektua egin nahi nuen, eta nere ustetan, ahal zen punturaino, lortu dudala uste dut.

Hala ere, oso ondo dakigunez, ustek beti erdi ustel.

Joseba Oteiza Arabaolaza

1. Ariketa - HABITAT

Gaur, 2013ko martxoak 04an bigarren lauhileko honen lehen 'entrega' izan dugu. Ariketa 4 pertsonentzako etxebizitza bat egitean zetzan, guk aukeratutako eta hiritik urruneko leku batean eta guk aukeratutako lau pertsonentzarako. Nire kasuan Guipuzkoako Andoain herrian dagoen Belkoain mendiko belardi bat aukeratu nuen. Lau pertsonak hauek ziren: Nire laguna den Aitor Yantzi, nire lagunik hoberena den Ane Otamendi, nire arreba Marta eta ni neu.

Ariketaren lehen pausua pertsona horien beharrak aztertzea zen, hau da, bere eguneroko ekintzak edo bizi-modua ikertu eta proiektuan behar ziren espazioak zehaztu. Horrelako diagrama bat egin nuen:

Aukeratu genuen lekuaren marrazki batzuk ere egin behar izan genituen, gutxi-gora behera topografia nolakoa zen erakutsi behar zituztenak.

Hurrgengo pausua etxebizitza bera pentsatzen hastea izan zen. Hasierako ideia eta azken emaitza guztiz ezberdinak dira. Hasieran etxe oso 'komptakuak' egiten nituen. Lehenengoa oktogono batekin hasi zen, eta bertara bi adar bezala sartzen ziren logelak zituen. Horrela geratu zen:

Duda asko nituen.. Juanjori bi minututan erakutsi nion klasean ez zuelako denborarik eman guztiei zuzentzeko eta esan zizana izan zen, alde batetik komunak handiegiak eta gehigizkoak zirela eta dena oso konpaktua egiten nuela, gauzak separatu behar nituela.

Buelta gehiago eman nizkion baina ikusi nuenean alferrik hari nintzela beste forma batekin saiatu nintzen: karratua. jajajj konpaktua baño bueno. egia esan karratuan oinarrituta izan nituen bi ideietako bat gustatzen zitzaidan, arrazoa zen baina ez zegoen gaizki, edo hori uste nuen.

Klasera eraman nituen eta Juanjos azaltzeko eskatu zidan. Esan nuen lehenengo gauza logela guztiak berdinak egin nahi nituela izan zen, niretzat lau pertsona horiek berdinak garelako. Ez da ikusi ditudan beste kasu batzuetan gurasoekin egin dutela. Kasu horietan nik jerarkizazio bat bezala ikusten dut eta gurasoen logela handiagoa egingo nuke seguraski. Bueno gauza da Juanjok berehala esan zizkidala logela guztien artean zeuden diferentziak, eta asko ziren. Sakabanetzo esan zidan berriro. Eta maketako logelak eta moduloak hartu eta modu desordenatu batean jarri zituen. Orduan ulertu nuen pixka bat zer egin behar zen.

Horrela fase ezberdinak izan dituen ideia bat sortu zen: Ideia belardian dagoen bide natural bat ikutu gabe uztea da, eta bide horrek etxera sartzeko bidea markatzeaz gain irteerarako bidea markatzea ere nahi nuen. Azkenean etxea bidearen inguruan hazitako zerbait izango zen.

Simetria ardatz garbi bat du, eta gaur entregan esan dute batzuek simetriak arrazoirik gabe sartu dutela. Nik ere pentsatu dut agian nik ez nuela simetrikoa egin behar.. baina beti ateratzen zaizkit simetrikoak. Ez dakit zergatik, baina gustatzen zait.

Azkenik esatea kurbekin egiteak asko zailtzen duela planoak egiteko lana.. hala ere uste dut pena merezi duela horrelako gauzaren bat egin izana.